فضیلت پنجم : اطاعت و فرمانبرداری.

یکی دیگر از صفات امیر المؤمنین (ع) فرمانبرداری می باشد . این فرمانبرداری امام هم در سطح عالی یعنی در رابطه با خدا و هم در سطح پایین تر در رابطه با فرستادگان خدا مشاهده میشود.

در رابطه با خدا این فرمانبرداری را میتوان از تمام حالات امام مشاهه کرد سخنان ، افعال و….

پیامبر در خطبه غدیر میفرمایند: وَالْمُوالي عَلي طاعَتِهِ وَالنّاهي عَنْ مَعْصِيَتِهِ؛ او پشتيبان فرمانبرداری خداوند و بازدارنده از نافرمانی او باشد.

یعنی امام نه تنها خود فرمانبردار است بلکه حتی کسانی را که از خدا و فرستادگانش پیروی میکنند پشتیبانی میکند.(قلم اینجانب)

روح عبادت و بندگی چیزی جز این نیست که انسان خود را به مملوکیّت خدا در آورد و در تمام اعمال اختیاری ، از خواست و رضای مولای خویش تبعیت کند.[1]

 کسی که عبودیت و بندگی خدا را برگزیده است ، در تمام مراحل زندگی و حتی در جزئیات اعمال و رفتار نیز بر طبق رضای خدا و مطابق خواست او عمل میکند ، یعنی کلیه ی اعمالی را که انجام آن ها موجب رضای حق است به جا می آورد ( واجبات) و از انجام کلیه اعمالی که موجب خوشنودی اوست ، پرهیز میکند (محرمات) و بدین ترتیب ، ملاک فعل یا ترک آن ، خواست رضای خداست .[2]

علاوه بر اینکه امام فرمانبردار خداوند بودن فرمان فرستادگان خدا را نیز اطاعت میکردند که در رابطه با پیامبر این مسئله کاملا روشن و مشخص است ؛ پیامبر در جای دیگر خطبه غدیر بخش سوم می فرمایند: (أَوَّلُ النّاسِ صَلاةً وَ أَوَّلُ مَنْ عَبَدَالله مَعي. أَمَرْتُهُ عَنِ الله أَنْ يَنامَ في مَضْجَعي، فَفَعَلَ فادِياً لي بِنَفْسِهِ)؛ اولين نمازگزار و پرستشگر خدا به همراه من است. از سوی خداوند به او فرمان دادم تا [در شب هجرت] در بستر من بيارامد و او نيز فرمان برده، پذيرفت كه جان خود را فدای من كند.

پيامبر (ص) در ليلة المبيت‏، حضرت على (ع) را در بستر خود خوابانيد تا قريش را در محاصره خانه مشغول دارد و بتواند به آرامى شهر را ترك كند.

خداوند در سوره بقره می فرماید : وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ ؛

بعضى از مردم (با ايمان و فداكار، همچون على ع در” ليلة المبيت‏” به هنگام خفتن در جايگاه پيغمبر ص)، جان خود را به خاطر خشنودى خدا مى‏فروشند، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است. [3]

بر حسب روايات بسيارى چه از طريق عامه و چه از طريق خاصه آيه فوق در باره على بن أبي طالب عليه السّلام نازل شده، زيرا هنگاميكه كفار   قريش بخانه رسول اكرم (صلّى اللّه عليه و آله) هجوم آورده بودند و بسرپرستى ابو لهب قصد جان او را داشتند تنها على بن ابى طالب عليه السّلام بود كه حاضر شد در بستر پيامبر بزرگ اسلام بخوابد و او را از شر كفار قريش رهائى بخشد، اين بود كه در تاريكى شب رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مكه معظمه را ترك گرفت و بسوى مدينه رهسپار شد و اين شب بنام «ليلة المبيت» مشهور شده است.

 «وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ» جمله بيان آنستكه از مظاهر رأفت و مهر پروردگار وجود چنين بندگان رشيد و فداكاريست كه جزء مفاخر دين بوده و براى جلوگيرى از هر گونه خطرى كه متوجه اسلام باشد از جان و دل فداكارى مى‏كنند . [4]

و یک نکته مهمی که میتوان از این آیه برداشت کرد این است که علاوه بر اینکه امام فرمانبردار بودن ؛ فداکار و شجاع نیز بودندکه از این عمل امام کاملا نمایان است .

[1] اخلاق اسلامی ، محمد علی سادات ،انتشارات سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاهها ، چاپ اول ، قم : 1373 ، صفحه39.
[2] همان صفحه40.
[3] بقره ، آیه 207.
[4] انوار درخشان ، محمد حسین همدانی ، انتشارات لطفی ، تهران : 1404ق ، چاپ اول ، جلد 2 ، صفحه 168.